Op 22 maart opende het bezoekers- en ontmoetingscentrum Tabloo in Dessel officieel haar deuren voor het grote publiek. Tabloo kwam tot stand na een uniek participatiemodel met de inwoners van Dessel en Mol. Centraal in Tabloo staat de expo rond radioactiviteit, het beheer van radioactief afval en het onderzoek naar nucleaire toepassingen.
Om te weten hoe en waarom Tabloo tot stand kwam, moeten we bijna 25 jaar terug de tijd in. In 1998 besliste de federale regering namelijk dat het onderzoek naar een geschikte bergingslocatie voor laag- en middelactief kortlevend afval via een participatief traject moest gebeuren. Dat betekende dat de lokale bevolking van potentieel geïnteresseerde gemeenten van bij het begin betrokken moest worden. Onder andere de buurgemeenten Dessel en Mol waren bereid om met NIRAS een eventueel bergingsproject te onderzoeken. Er werden twee partnerschappen opgericht om de inwoners te vertegenwoordigen: STORA uit Dessel en MONA uit Mol.
Maatschappelijk draagvlak voor afvalberging
Beide partnerschappen onderzochten in nauw overleg met NIRAS of het technisch mogelijk en maatschappelijk aanvaardbaar was om het radioactieve afval te bergen in hun gemeente. Zowel Dessel als Mol spraken zich na een vijftal jaar onderzoek positief uit en bepaalden hun voorwaarden. In 2006 besliste de federale regering dat de bergingsinstallatie in Dessel zou komen en dat de maatschappelijke voorwaarden van beide partnerschappen gerealiseerd moesten worden. Een daarvan was de oprichting van wat toen nog een communicatiecentrum heette en uiteindelijk zou uitmonden in het bezoekers- en ontmoetingscentrum Tabloo.
“We zijn erin geslaagd een breed maatschappelijk draagvlak te creëren voor de berging van radioactief afval”, zei Marc Demarche, directeur-generaal van NIRAS. “Het idee van de partnerschappen met de inwoners van Dessel en Mol – uitgewerkt door de Universiteit Antwerpen en de Fondation Universitaire Luxembourgeoise - was een primeur voor ons land. België is hiermee een echte trendsetter geweest. Veel van wat we hier deden en zullen blijven doen is vandaag goede praktijk geworden, zelfs ver buiten onze grenzen. Inspraak zit nu in ons DNA.”
Interactie troef in de expo
Absolute blikvanger van Tabloo is de interactieve expo met als thema radioactiviteit. Het thema wordt zowel vanuit wetenschappelijke als vanuit maatschappelijke invalshoek benaderd. Bezoekers ervaren al doende het fenomeen radioactiviteit en ontdekken hoe radioactief afval ontstaat en beheerd wordt. Ze komen te weten hoe de bevolking mee naar oplossingen zoekt, voor welke uitdagingen we nog staan en welk onderzoek naar nucleaire toepassingen er gebeurt. Voor scholen en groepen zijn er ook diverse workshops, labosessies en activiteiten.
Buiten is er een landschapspark met speeltuin. Bezoekers kunnen een wandeling maken tot op de plaats waar de nieuwe bergingsinstallatie voor radioactief afval binnenkort gebouwd zal worden. Ook het gebouw zelf is een eyecatcher: een betonnen structuur van 15 meter hoog in de vorm van een tafel met daaronder een constructie in houtskeletbouw. De structuur staat symbool voor de dialoog tussen NIRAS en de partnerschappen STORA en MONA. Wie iets lekkers wil drinken of eten kan terecht in brasserie Bistroo.
Daarnaast heeft Tabloo ook een theaterzaal, een tentoonstellingsruimte, diverse polyvalente ruimtes en buiten een evenementenweide. Zowel individuen, verenigingen als bedrijven kunnen er evenementen organiseren, al dan niet publiek toegankelijk. Tabloo moet zo een levendige ontmoetingsplek worden voor de mensen uit de buurt en ver daarbuiten.
Voogdijministers openen Tabloo
Meer dan twintig jaar na het eerste idee voor de realisatie van een communicatiecentrum werd Tabloo op 22 maart 2022 geopend. Dat gebeurde in aanwezigheid van de twee voogdijministers van NIRAS, Pierre-Yves Dermagne en Tinne Van der Straeten. Beiden waren vol lof over het traject dat in de voorbije jaren is afgelegd.
Volgens Dermagne is het belangrijk dat de bevolking transparant, proactief, helder en correct wordt geïnformeerd over het beheer van radioactief afval: “Daarin zal het nieuwe ontmoetingscentrum Tabloo een sleutelrol vervullen. Het beheer van dat afval is niet louter een technische kwestie, het is een maatschappelijk issue dat ons allen aanbelangt.” Ook voor Van der Straeten is de overdracht van informatie en kennis essentieel: “We kunnen ons afval niet achterlaten als een erfenis zonder de instructies voor gebruik. Ik kan het initiatief van NIRAS voor het Tabloo-project over radioactiviteit en het nucleaire in België alleen maar toejuichen.”
