Op 28 juni 2022 voltooide NIRAS de sanering van de buiten gebruik gestelde installaties van Best Medical Belgium S.A. op de nucleaire site van Fleurus in Wallonië. Dit bedrijf, dat medische radio-isotopen produceerde, ging in 2012 failliet. Sindsdien is NIRAS belast met de sanerings- en ontmantelingsoperaties die het mogelijk moeten maken de betrokken gebouwen en terreinen te denucleariseren en zo een nieuwe bestemming te geven.
Wanneer nucleaire installaties verouderd raken of wanneer een exploitant ervan failliet gaat, worden ze stilgelegd. Mens en milieu moeten dan beschermd worden tegen de mogelijke hinder die er het gevolg van is. Deze belangrijke maatschappelijke opdracht kan toevertrouwd worden aan NIRAS, die dan nucleair exploitant wordt en overgaat tot de sanering en ontmanteling van deze installaties.
Het volume radioactief afval beperken
Bij saneringsoperaties bestaat het basisprincipe erin de besmette en niet-besmette uitrustingen zorgvuldig van elkaar te scheiden. Het doel is de hoeveelheden radioactief afval en de kosten te beperken. De roerende en onroerende uitrustingen werden daarom gedemonteerd en in drie groepen gesorteerd:
- 216 ton niet-radioactief materiaal werd naar conventionele stortplaatsen afgevoerd.
- 309 ton metaal werd of wordt naar buitenlandse smelterijen gezonden om er gerecycleerd te worden door smelting.
- 58 ton vast radioactief afval werd of zal worden opgehaald en overgebracht naar Belgoprocess, de industriële dochteronderneming van NIRAS, in Dessel. Daar zal het afval verwerkt en opgeslagen worden in afwachting van een definitieve berging.
Innovatieve robottechnologie om een hoogbesmette zone te saneren
Een van de gesaneerde gebouwen bevatte een zone die in hoge mate besmet was met strontium-90. Een deel van de sanering van deze zone werd uitgevoerd door technici, maar de eigenlijke productiecellen voor radio-isotopen waren veel te besmet, waardoor elke menselijke interventie uitgesloten was. Daarom heeft NIRAS een robot laten ontwerpen, in een modulaire handschoenkast van heel geringe afmetingen, die aan de cellen gekoppeld moest worden. Het is deze robot die de besmette cellen met succes ontsmet heeft.
“Het einde van de saneringsoperaties is een belangrijke mijlpaal voor NIRAS, waar we trots op mogen zijn. Dankzij een gecontroleerd proces en een beheerste techniek moet slechts 10% van het totale afvalvolume als radioactief afval behandeld worden. De restfractie van het afval zal ofwel gerecycleerd, ofwel afgevoerd worden naar conventionele stortplaatsen”, zegt Marc Demarche, directeur-generaal van NIRAS.
Teruggave van twee gebouwen aan het IRE
Er werden vier gebouwen gesaneerd, wat neerkomt op een oppervlakte van 3.600 m² besmette zone. Vandaag zijn er twee gebouwen gedenucleariseerd en teruggegeven aan het Nationaal Instituut voor Radio-elementen (IRE), de eigenaar van de site, om er een nieuwe bestemming aan te geven. Binnenkort zal ook het derde gebouw teruggegeven worden. Het vierde gebouw daarentegen zal afgebroken worden, omdat de draagstructuur ervan aan het einde van de operaties verzwakt zal zijn. Het zal dus niet in zijn vroegere staat hersteld kunnen worden.
“De teruggave van een deel van de gebouwen aan het IRE is een buitenkans, omdat ze plaatsvindt op een ogenblik dat ons instituut zich sterk aan het ontwikkelen is. Eén gebouw wordt momenteel al heringericht voor een nieuw project. Van een ander gebouw worden er ook al delen opnieuw ingericht. Het hergebruiken van bestaande gebouwen, wanneer mogelijk, is minder duur en heeft een geringer milieueffect dan de bouw van nieuwe gebouwen”, aldus Erich Kollegger, directeur-generaal van het IRE.
Veiligheid, een absolute prioriteit
De saneringsoperaties worden regelmatig geïnspecteerd door Bel V, de dochteronderneming van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. Die is belast met de uitvoering van reglementaire controles en veiligheidsevaluaties in de belangrijkste Belgische nucleaire installaties. De teams in Fleurus zien tijdens het hele proces toe op de strikte naleving van de procedures en veiligheidsnormen.
