Hoe maken we toekomstige generaties duidelijk dat ze zich op een bergingssite voor radioactief afval bevinden? Die vraag stelt kunstenaar Andy Weir zich in zijn onderzoeksproject ‘Pazugoo’, uitgevoerd in opdracht van NIRAS en kunstencentrum Z33. Het project is nu ook een van de cases in een studie van de UHasselt en het platform Kunst In Opdracht van de Vlaamse overheid.
Wie in september 2019 onze opendeurdag bezocht op de toekomstige oppervlaktebergingssite in Dessel, heeft ze vast gezien: de 3D-geprinte beeldjes van kunstenaar Andy Weir, die met hun grote vleugels en opgeheven rechterhand herinneren aan de aanwezigheid van radioactief afval.
De beeldjes zijn gebaseerd op de Babylonisch-Assyrische demon Pazuzu, aangevuld met kenmerken van folklorefiguren uit lokale mythes en legendes. Gebruikt als markeringen rond een bergingssite en tegelijk opgenomen in museumcollecties, kunnen ze archeologische artefacten worden voor de generaties na ons. Zo helpen de beeldjes, in combinatie met de archieven, om de herinnering aan de berging te verankeren in het collectieve geheugen.
Kennisdeling
Het kunstproject komt tot stand in opdracht van NIRAS en Z33, het Huis voor Actuele Kunst in Hasselt. Bij het project wordt niet alleen de lokale bevolking betrokken, het bevindt zich ook op het snijvlak van kunst en publieke ruimte: twee belangrijke kenmerken van de context waarin kunstopdrachten vandaag ontstaan.
Dat werd opgemerkt door de UHasselt en het Vlaamse platform Kunst In Opdracht. Ze maakten van Pazugoo daarom een van de cases in hun verkennende onderzoek over kunst (in opdracht) in de publieke ruimte. Voor dat onderzoek organiseerden ze onlangs een virtueel kennisdelingsmoment rond de begrippen ‘virtualiteit en duurzaamheid’, waaraan ook NIRAS deelnam.
Waarom kunst?
Het langetermijnbeheer van radioactief afval is meer dan een zuiver technische en wetenschappelijke uitdaging. Aangezien bepaalde soorten afval gedurende honderdduizenden jaren afgezonderd moeten worden van mens en milieu, is het belangrijk om ook een maatschappelijk, ethisch en cultureel debat te voeren over het thema. Zeker in dat laatste debat kunnen kunstenaars een rol spelen: als scheppers van verhalen en beelden zorgen zij voor een bredere kijk op de kwestie.
