Tijdens een routinecontrole in een opslaggebouw voor laagactief afval bij Belgoprocess werden in 2013 afvalvaten met gelvormige uitloop ontdekt. Hoewel er op geen enkel moment gevaar was voor mens of milieu, werd onmiddellijk actie ondernomen. Sindsdien staat het onderzoek niet stil.
De zogenaamde gelvaten werden destijds verwerkt (geconditioneerd) in de kerncentrale van Doel vooraleer ze naar Belgoprocess overgebracht werden. Na de ontdekking van de gelvorming volgde een grondige inspectie. Daaruit bleek dat er op geen enkel moment gevaar was voor de medewerkers, de bevolking of de omgeving. Er werd meteen ook een eerste onderzoek naar de oorzaak opgestart. Dat wees uit dat de gelvorming werd veroorzaakt door een ‘alkali-silicareactie’, een chemische reactie in het beton dat het afval inkapselt.
Onderzoeken en begrijpen
Die conclusie werd bevestigd tijdens een uitgebreid onderzoek dat in 2020 afliep. “De bedoeling was om in detail te begrijpen waarom er gelvorming optrad en wat de eigenschappen van deze gel zijn”, zegt Cassandra Aricò van NIRAS. “We hebben de studie voorgesteld aan de Wetenschappelijke Raad voor Ioniserende Stralingen. Die reageerde tevreden op het gevoerde onderzoek.”
“Het fenomeen goed begrijpen was de eerste stap”, vertelt Cassandra Aricò. “Nu willen we zicht krijgen op hoe deze afvalvaten zullen evolueren. Daarvoor is verder onderzoek nodig. Zo willen we weten of de gelvorming zich verder zal zetten. Maar ook of de kans bestaat dat de vaten gaan zwellen of dat er scheurtjes ontstaan. Die twee fenomenen treden soms op in de civiele bouwkunde, bijvoorbeeld bij de bouw van bruggen, maar daar wordt een andere betonsamenstelling gebruikt dan voor de afvalvaten.”
Oplossing voor de korte en lange termijn
Sinds 2013 worden de afvalvaten continu opgevolgd via een inspectieprogramma. Hoewel er weinig verandering optreedt, zullen de vaten vanaf 2024 naar een nieuw tijdelijk opslaggebouw verhuizen. Het nieuwe gebouw (167X) wordt geen installatie zoals de andere. De vaten zullen er bijvoorbeeld niet in piramidevorm gestapeld worden, maar verticaal en per vier in metalen frames. Zo kunnen camera’s, bevestigd aan de rolbrug, de vaten vanuit verschillende hoeken fotograferen. Bovendien zullen de afvalvaten eenvoudig apart genomen kunnen worden voor inspectie van naderbij.
“Dat neemt evenwel niet weg dat ook voor de heel lange termijn een oplossing nodig is”, besluit Cassandra Aricò. “In het begin hebben we alle opties opengelaten, maar dankzij het gevoerde onderzoek kunnen we bepaalde pistes schrappen. We gaan nu de mogelijkheden die nog op tafel liggen bespreken met het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Na hun feedback werken we de opties verder uit, totdat we een aanvaardbare en veilige langetermijnoplossing gevonden hebben.”
