In een diepebergingsinstallatie wordt het afval geïsoleerd en ingesloten in een stabiele geologische laag met geschikte eigenschappen, achter een reeks kunstmatige barrières op een diepte van enkele honderden meters. De geologische laag en de kunstmatige barrières zorgen samen voor de veiligheid van de mens en de bescherming van het leefmilieu.
Na decennialang onderzoek zijn wetenschappers het erover eens dat diepe berging de enige duurzame en veilige oplossing is voor het beheer van hoogactief en/of langlevend afval. Deze oplossing is een passief systeem: de veiligheid ervan hangt niet langer af van menselijk handelen of toezicht.
Opslag: een veilige, maar tijdelijke en actieve oplossing
"Radioactief afval wordt momenteel veilig opgeslagen in Dessel, in gebouwen die worden geëxploiteerd door onze industriële dochteronderneming Belgoprocess. Verbruikte splijtstoffen van kerncentrales worden ook veilig opgeslagen, in gebouwen die zich op de sites van de kerncentrales bevinden. Maar deze gebouwen vereisen regelmatige controles, onderhoud en specifieke beveiligingsmaatregelen. Daarom is opslag een ‘actieve’ oplossing: menselijk ingrijpen is noodzakelijk om de veiligheid van de installaties te garanderen.
Over heel lange tijdschalen – en dan hebben we het over duizenden of honderdduizenden jaren in het geval van langlevend radioactief afval – is dit soort actieve optie veilig noch verantwoord. Het zou onbillijk zijn tegenover de toekomstige generaties indien we deze last op hen zouden afwentelen. Daarom zijn we het aan deze generaties verplicht een oplossing te vinden waarbij ze dit afval niet langer actief hoeven te beheren.
We zijn het ook verplicht aan de lokale gemeenschappen waar het afval en de verbruikte splijtstoffen momenteel zijn opgeslagen, of dat nu in Dessel is of op de sites van de kerncentrales van Doel en Tihange. Opslag is slechts een tijdelijke oplossing en daarom zijn we het aan deze gemeenschappen verplicht een permanente oplossing te vinden.”
Diepe berging: een duurzame, veilige en passieve oplossing
“Hoogactief en/of langlevend afval blijft gedurende duizenden of zelfs honderdduizenden jaren radioactief. Op dergelijke tijdschalen zijn de samenlevingen en de bovengrondse omstandigheden niet stabiel. Maar diep onder de grond treffen we stabiele omgevingen aan, waar veranderingen plaatsvinden op geologische tijdschalen van miljoenen jaren.
De mogelijkheid van diepe berging (ook geologische berging genoemd) wordt al tientallen jaren wereldwijd onderzocht. Ook in België doen we al meer dan veertig jaar onderzoek, meer bepaald in HADES, het ondergrondse laboratorium in Mol.
Dit onderzoek heeft geleid tot een brede consensus over het feit dat diepe berging de beste oplossing is voor passieve veiligheid op lange termijn.
Internationale organisaties, waaronder de Europese Commissie en het International Atomic Energy Agency, beschouwen diepe berging eveneens als de beste langetermijnoplossing.”
Hoe kunnen we de veiligheid van diepe berging garanderen?
"Bij diepe berging wordt het afval geïsoleerd van mens en milieu door het te plaatsen in een stabiele geologische laag (of gastgesteente), op een diepte van enkele honderden meters. Deze geologische laag vormt een natuurlijke barrière waarvan de beschermende werking aangevuld wordt met een reeks kunstmatige barrières.
De natuurlijke barrière en de kunstmatige barrières zorgen dus samen voor de langetermijnveiligheid, zowel voor de mens als voor het leefmilieu, dankzij de volgende drie functies:
- Afzondering: deze veiligheidsfunctie wordt voornamelijk vervuld door de diepte en de stabiliteit van de laag in de loop der geologische tijden. Isolatie zorgt ervoor dat het afval op enige afstand van de biosfeer gehouden wordt en beschermd wordt tegen al dan niet vrijwillige indringing. De geologische laag blijft stabiel op lange termijn, dat wil zeggen gedurende miljoenen jaren. Veranderingen aan het aardoppervlak, waaronder klimaatveranderingen, hebben er dus geen vat op.
- Kunstmatige insluiting: het afval wordt verpakt met meerdere barrières van beton en staal om de radioactieve stoffen gedurende enkele duizenden jaren in te sluiten.
- Vertraging: deze veiligheidsfunctie wordt voornamelijk verzekerd door de natuurlijke barrière en treedt op wanneer de kunstmatige barrières beginnen af te breken en de radioactieve stoffen die erin waren ingekapseld geleidelijk vrijkomen. Na enkele duizenden jaren neemt de natuurlijke barrière (dat wil zeggen de geologische laag of het gastgesteente) het over en vertraagt ze de migratie van radioactieve stoffen naar de biosfeer. Deze vertraging wordt verzekerd door de langzame verspreiding ervan binnen het gesteente en door het vastzetten van bepaalde radioactieve stoffen door de mineralen in het gesteente zelf. Tijdens deze langzame migratie van radioactieve stoffen door het gesteente zullen zij hun radioactiviteit grotendeels of zelfs geheel verliezen door verval. De kleine hoeveelheid die uiteindelijk na tien- of honderdduizenden jaren in de biosfeer terechtkomt, zal niet langer schadelijk zijn voor de mens of voor het leefmilieu.”
Wat verstaat men onder ‘passieve veiligheid’?
Bergingsinstallaties voor radioactief afval zijn gebaseerd op het fundamentele principe van passieve veiligheid, namelijk de garantie van veiligheid op lange termijn zonder dat menselijk ingrijpen noodzakelijk is. Het is in deze toestand van passiviteit dat de bergingsfaciliteiten het hoofd kunnen bieden aan de grote tijdsdruk van het radioactieve verval, waarbij het milieu en de menselijke samenleving blijvend beschermd worden. Zelfs als de mensheid het bestaan van deze installaties gaat vergeten.
Een diepebergingsinstallatie bestaat uit een netwerk van ondergrondse bergingsgalerijen waarin radioactief afval geplaatst wordt. Deze bergingsgalerijen zijn met elkaar verbonden door toegangsgalerijen die via schachten vanaf de oppervlakte toegankelijk zijn.
Zodra de bergingsgalerijen gevuld zijn met radioactief afval, worden ze opgevuld en volledig afgesloten. Daarna worden ook de toegangsgalerijen en -schachten opgevuld en gedicht.
Pas wanneer de bergingsinstallatie volledig gesloten is, wordt ze een ‘passief’ systeem: de veiligheid ervan wordt verzekerd door de kunstmatige barrières en de natuurlijke barrière. Er is geen menselijk ingrijpen of actief toezicht meer nodig. Onze nakomelingen zijn dan niet langer verplicht de installatie te onderhouden en actief te controleren, zoals dat het geval is voor opslaggebouwen. Dit principe van passieve veiligheid belet echter niet dat de bergingsinstallaties onder toezicht geplaatst kan worden als de toekomstige generaties dat wensen.
Klik hier voor meer informatie over het concept van diepe berging.
