In haar activiteiten streeft NIRAS naar een balans tussen vier dimensies: milieu en veiligheid, wetenschap en techniek, ethiek en maatschappij, economie en financiën. Daarbij geven we - in heel de beheerketen voor radioactief afval - voorrang aan de veiligheid van de bevolking, de werknemers en het milieu. Bart Van Assche (coördinator van de dienst Veiligheid, Gezondheid, Milieu en Beveiliging) en Arne Berckmans (verantwoordelijke voor een van onze milieuprojecten) vertellen ons er iets meer over.
De algemene doelstelling van het beheer van radioactief afval is om dit afval zo te beheren dat mens en milieu beschermd worden. Nu en in de toekomst, zonder de volgende generaties met onaanvaardbare lasten op te zadelen. Daarom baseert NIRAS haar activiteiten op wetenschappelijke onderzoeksprogramma's die de veiligste oplossingen garanderen, met respect voor de (inter)nationale veiligheids- en milieuprincipes.
Is veiligheid de absolute prioriteit van NIRAS?
Bart Van Assche: “Zeker en vast. Het beheer van radioactief afval moet veilig zijn gedurende honderden jaren voor laag- en middelactief kortlevend afval en honderdduizenden jaren voor hoogactief en/of langlevend afval. Onze geïmplementeerde oplossingen voldoen aan (inter)nationale veiligheidsnormen, met als belangrijkste principes: de radioactiviteit isoleren, insluiten en vasthouden.""
"De veiligheid van de opslag- en bergingsinstallaties is gebaseerd op het principe van meervoudige barrières tussen het afval en de mens en zijn omgeving. De stoffen verliezen dus het grootste deel van hun radioactiviteit binnen het opslag- of bergingssysteem. NIRAS voert trouwens controles uit gedurende de hele afvalbeheerketen.”
We spreken zowel over actief als passief beheer. Waarover gaat het precies?
“Het langetermijnbeheer van radioactief afval speelt zich af in een tijdsperspectief dat veel verder gaat dan de gewone planning van menselijke activiteiten. Daarom onderscheiden wij twee soorten beheer: actief en passief.”
“Actief beheer zorgt voor de veiligheid en bescherming van mens en milieu door voortdurend te vertrouwen op menselijke handelingen. Passief beheer daarentegen garandeert de veiligheid en bescherming van mens en milieu zonder dat menselijke tussenkomst noodzakelijk is. De toekomstige generaties moeten dus niet meer ingrijpen.”
Wanneer hebben we het over nucleaire veiligheid en conventionele veiligheid?
“Nucleaire veiligheid omvat de technische, menselijke en organisatorische maatregelen die genomen worden om ons te beschermen tegen een eventuele verspreiding van radioactieve stoffen. Conventionele veiligheid gaat over de maatregelen die nodig zijn om de veiligheid van het personeel en de afvalverwerkings- en bergingsinstallaties te waarborgen. Daarbij komt het er onder andere op neer arbeidsongevallen of intrusies op het terrein te voorkomen.”
“Onze geïmplementeerde oplossingen voldoen aan (inter)nationale veiligheidsnormen, met als belangrijkste principes: radioactiviteit isoleren, insluiten en vasthouden.”
Bart Van Assche, NIRAS
Bij het beheer van het radioactieve afval waakt NIRAS er ook over om het milieu te beschermen en biodiversiteit een plaats te geven. Arne Berckmans legt het ons uit.
Wat is het effect van het oppervlaktebergingsproject in Dessel op het milieu?
Arne Berckmans : “Het oppervlaktebergingsproject is een groot industrieel project dat invloed heeft op de omgeving. We beperken evenwel de gevolgen en zijn er zelfs in geslaagd een positieve impact te creëren. Zo heeft NIRAS een beheerplan voor het natuurlijke landschap uitgewerkt, met acties die tot in 2033 reiken. Dat gebeurde in overeenstemming met de regionale regelgeving en in nauwe samenwerking met talrijke partners.”
Wat is het doel van dat plan?
“Bedoeling is om de biodiversiteit te stimuleren en zachte recreatie aan te moedigen in de onbebouwde zone van de bergingssite, zo’n 70 hectare groot. Dit door onder andere de oorspronkelijke heidevegetatie te herstellen, uitheemse planten- en boomsoorten te verwijderen en een biotoop te creëren voor verschillende kleine diersoorten. Zo diepten we al drie depressies in het reliëf lichtjes uit om vijvers te maken die in de zomer kunnen uitdrogen."
"Het geheel maakt deel uit van een bosbeheerplan dat door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) goedgekeurd werd en past in de Vlaamse Green Deal voor het beheer van industrieterreinen die niet in gebruik zijn. Op termijn zal de bergingssite dus omgevormd worden tot een gevarieerd landschap van heide en bos.”
Heeft NIRAS ook voldaan aan haar verplichtingen rond boscompensatie? Wat hebben jullie concreet gerealiseerd?
“Twee jaar geleden werd op de oppervlaktebergingssite in Dessel ongeveer elf hectare pijnboombos gerooid. Een pijnbombos is een monotone vegetatie die andere begroeiing verhindert door het gebrek aan licht op het bodemoppervlak. Deze operatie was noodzakelijk om plaats te maken voor de caissonfabriek en de bergingsmodules waarin laag- en middelactief kortlevend afval geborgen zal worden."
"Enkele kilometers verderop compenseerde NIRAS dit pijnboombos door het aanplanten van heel diverse, hoogwaardige loofbomen. Zo werden er op percelen van de gemeente Dessel meer dan 22.000 bomen geplant: wintereik, meidoorn, sleedoorn, hazelaar, steekbrem en zwarte els. Deze terreinen maken deel uit van het Natura 2000-netwerk en voldoen aan de habitatrichtlijn van de Europese Unie."
"NIRAS draagt zo bij tot de biodiversiteit van een zone die al in ontwikkeling was. De bevolking van Dessel en omstreken zal ervan kunnen genieten eens de bomen goed aan het groeien zijn. We staan zelf gedurende vijf jaar in voor het onderhoud ervan, daarna neemt de gemeente Dessel het van ons over.”
“Het oppervlaktebergingsproject in Dessel is een groot industrieel project dat invloed heeft op de omgeving. We beperken evenwel de gevolgen en zijn er zelfs in geslaagd een positieve impact te creëren.”
Arne Berckmans, NIRAS
