Om de veiligheid van mens en milieu te garanderen wordt het radioactieve afval grondig gecontroleerd in iedere stap van het afvalbeheer. Ook in de toekomst, wanneer het afval geborgen is, blijft NIRAS het nauwgezet opvolgen.
Controle vormt een rode draad doorheen het hele afvalbeheersysteem. NIRAS waakt erover dat het radioactieve afval op elk moment veilig beheerd wordt. Het afval ondergaat grondige controles in iedere stap van het afvalbeheer:
Bij enkele van die stappen worden de controles uitgevoerd door medewerkers van onze industriële dochteronderneming Belgoprocess. Belgoprocess voert al zijn activiteiten uit onder toezicht van NIRAS. Het bedrijf moet altijd de nodige erkenningen hebben; als afvalproducent en als exploitant van de nucleaire installaties van NIRAS.
Zodra NIRAS het radioactieve afval accepteert van de producenten, wordt ze er verantwoordelijk voor. Daarom controleert ze eerst of het wel voldoet aan de voorwaarden of criteria van haar acceptatiesysteem. De acceptatie is een stapsgewijs proces, waarbij iedere stap onderworpen is aan strenge eisen en controles.
Lees meer
Bij het transport van radioactief afval gelden strenge veiligheidsvoorschriften, waarvan de naleving nauwgezet wordt opgevolgd. Voor het transport controleren medewerkers van de dienst fysische controle van de afvalproducent of de straling op het contact met de vrachtwagen de toegelaten dosis van 2 millisievert* per uur niet overschrijdt. Als de stralingsdosis ook maar een beetje hoger is dan de toegelaten limietwaarden, vertrekt de vrachtwagen niet.
Lees meer* Eenheid die de stralingsenergie uitdrukt die door het menselijk lichaam wordt opgenomen bij blootstelling aan ioniserende straling.
Voor de verwerking
Het afval dat in Dessel aankomt voor verwerking wordt gecontroleerd door medewerkers van Belgoprocess. Ze kijken de administratieve documenten na, meten de straling en gaan via een wrijftest na of de afvalvaten uitwendig besmet zijn. Ook afval dat de producenten zelf verwerken wordt op deze manier gecontroleerd.
Minstens 10% van de vaten ondergaat nog een extra controle. Ze gaan naar een speciale installatie die meet welke isotopen zich in het vat bevinden. De vaten worden ook geopend om de inhoud te controleren. Als die niet overeenkomt met de beschrijving in de documenten, wordt ook de rest van het lot volledig geïnspecteerd.
Na de verwerking
Vervolgens gaat het afval naar de verwerkingsinstallatie, waarna opnieuw controles volgen. De vaten worden gewogen, gecontroleerd op straling en op radioactieve besmetting. Elk vat krijgt bovendien een identificatiefiche met een unieke code, die wordt bijgehouden in een databank. Zo is de inhoud van ieder vat achteraf perfect traceerbaar.
Lees meer
In afwachting van een definitieve berging slaat Belgoprocess het verwerkte afval op in aangepaste opslaggebouwen op de site in Dessel. Voordat het afval naar de opslaggebouwen vertrekt, wordt het gecontroleerd. Ook tijdens de opslag voert Belgoprocess onder toezicht van NIRAS regelmatig controles uit op de afvalvaten.
Zo heeft NIRAS regels opgesteld om het afval in de tijd op te volgen. Per productiereeks worden enkele vaten uit de stapel gehaald en gefotografeerd. De foto’s worden drie jaar later dan gebruikt om de vaten te vergelijken met hun oorspronkelijke toestand. Die controle vindt daarna plaats om de tien jaar. Als er vaten afwijkingen vertonen, worden ze afgezonderd en nog strikter opgevolgd.
Lees meerOok voor het afvalbeheer op lange termijn neemt NIRAS geen enkel risico. Dat geldt voor het langetermijnbeheer van laag- en middelactief kortlevend afval (oppervlakteberging), en zal ook zo zijn voor de eindbestemming van het hoogactieve en/of langlevende afval. Voor dat laatste afvaltype stelt NIRAS een systeem van geologische berging voor.
De onderstaande controleprincipes – die al in detail zijn uitgewerkt voor het oppervlaktebergingsproject in Dessel – zou NIRAS ook toepassen bij geologische berging. Alleen zouden ze worden aangepast aan de specifieke eigenschappen van hoogactief en/of langlevend afval.
Voor en tijdens de berging
Voordat het afval wordt geborgen in de oppervlaktebergingsinstallatie zal het meerdere kwaliteitscontroles ondergaan. Die controles vinden plaats tijdens de verschillende fases van het bergingsproces: onder andere bij het transport van de afvalvaten naar de Installatie voor de productie van monolieten (IPM), de opslag in de IPM en het transport van de monolieten naar de bergingsmodules.
In elke fase controleert NIRAS of het afval voldoet aan haar strikte acceptatie- of kwaliteitscriteria. Enkel afval dat voldoet aan die criteria komt in de bergingsinstallatie.
Na de berging
Zodra het afval geborgen is, zal NIRAS zo’n 45 jaar lang de goede werking van de installatie controleren. Dat gebeurt onder meer met robottoestellen in de inspectieruimtes onder de bergingsmodules. Indien nodig worden er maatregelen getroffen.
De veiligheid van de bergingsinstallatie zelf en haar omgeving zullen na de exploitatie bovendien nog honderden jaren worden opgevolgd. Daarnaast wordt ook de omgeving van de installatie van dichtbij in de gaten gehouden. Een monitoringsysteem zal toezien op de kwaliteit van de omgevingslucht, de bodem en het grond- en oppervlaktewater.
