De ontmanteling van gebouw 14 in Fleurus is aan de gang. Dat gebouw bevat onder meer twee cyclotrons (CGR en IBA), omgeven door dikke muren van beton dat radioactief geworden is. Er is een uitbreiding in aanbouw die de zone van het IBA-cyclotron zal overdekken. Die zal ervoor zorgen dat de radioactiviteit ingesloten blijft tijdens het versnijden en behandelen van de radioactieve betonblokken.
In oktober 2021 voltooide NIRAS de buitenbekleding van de uitbreiding van gebouw 14. Het concept van deze uitbreidingszone werd ontwikkeld door Tractebel Engineering. De bouw ging van start in 2020 en zal nog tot april 2022 duren. Michel Gaelens, projectleider bij NIRAS, en Kim Honorez, projectleider bij Tractebel Engineering, geven tekst en uitleg.
Waarom is deze uitbreiding nodig, Michel?
Michel Gaelens: “De 2,5 meter dikke betonnen muren rond de bunkers waar de cyclotrons zich bevinden, zijn over een zekere dikte ‘geactiveerd’, dat wil zeggen dat ze radioactief zijn. Ze zullen worden versneden met een diamantkabel, een proces waarbij radioactief stof vrijkomt. De uitdaging bestaat er dus in dit stof in te sluiten in een gebouw dat bij het bestaande gebouw 14 wordt gevoegd.”
“Na de ontmantelingsoperaties kunnen wij die uitbreiding dan gemakkelijk ontsmetten en demonteren. Het gaat dus om een installatie die de veiligheid van de werknemers, de bevolking en het milieu moet verzekeren."
Wat zijn de afmetingen van deze uitbreiding en hoe is ze ontworpen?
Kim Honorez: "De uitbreiding is 33 meter lang, 26 meter breed en 13,5 meter hoog. Ze is gebouwd op een betonnen plaat die rust op 51 funderingspalen van 12 tot 13 meter diep en bestaat uit drie zones:
- de insluitingszone met besmettingsgevaar, waar de teams de betonnen muren en plafonds zullen versnijden tot ze het niet-radioactieve dikteniveau hebben bereikt
- een versnijdingssas waar de betonnen stukken van de muren en plafonds zullen worden versneden en verpakt; dat sas houdt dus ook een risico op besmetting in
- een zogenaamde ‘propere’ uitbreidingszone, zonder besmettingsgevaar, waar elk verpakt betonblok radiologisch gemeten en in containers geplaatst zal worden, die naar de geschikte bergingsinstallatie zullen worden gezonden.”
“Dat verklaart waarom er twee loopkranen voor de behandeling van dit beton worden geïnstalleerd: één kraan die uitsluitend in de zone met besmettingsgevaar werkt, en een andere die uitsluitend voor de ‘propere’ zone bestemd is.”
“Buiten de uitbreiding werd ook een betonnen plaat aangelegd om de afvalcontainers op te slaan voor ze verzonden worden.”
Wat was de grootste uitdaging voor Tractebel Engineering?
Kim Honorez: "We stonden voor verschillende uitdagingen. In de eerste plaats het concept zelf: het aanhechten van een tijdelijk gebouw aan een nucleair gebouw dat ontmanteld wordt. Dit stelt tal van eisen, met name op het gebied van robuustheid, dichtheid en veiligheid. Er moest voor worden gezorgd dat na het versnijden van een deel van de bestaande muren en plafonds, het gebouw nog altijd het gewicht van de bovenliggende insluitingszone kon dragen.”
“Wat de dichtheid betreft, mag er geen stof ontsnappen naar de ‘propere’ zone. De ventilatiesystemen zijn dus zo ontworpen dat de lucht van de ‘propere’ zone naar de zone met besmettingsgevaar stroomt.”
“Daar komt nog bij dat het bestaande gebouw oud is en de plannen niet altijd up-to-date waren. Ten slotte zijn er op de bouwplaats verschillende teams aan het werk: de teams die belast zijn met de ontmanteling en de teams die de uitbreiding bouwen. Daarom is er permanent een veiligheidscoördinator aanwezig om deze interacties in goede banen te leiden en de veiligheid te garanderen.”
"We stonden voor verschillende uitdagingen. In de eerste plaats het concept zelf: het aanhechten van een tijdelijk gebouw aan een nucleair gebouw dat ontmanteld wordt.”
Kim Honorez, Tractebel Engineering
Wordt deze uitbreiding daarna ontsmet en gedemonteerd?
Michel Gaelens: “Dat zal in 2028 gebeuren. Voor de binnenbekleding hebben wij geopteerd voor een gladde, niet poreuze, bijna vlakke metalen bekleding, waardoor het oppervlak gemakkelijk kan worden ontsmet. Het vinden van het juiste materiaal was ook een uitdaging, omdat de meeste materialen licht golvend zijn, waardoor radiologische metingen aan het oppervlak niet mogelijk zijn. Het staal dat voor het geraamte wordt gebruikt, kan eventueel gerecycleerd worden.”
Wat met de betonblokken?
“Overeenkomstig de nieuwe geldende regelgeving zal de 2000 ton geactiveerd beton worden overgebracht naar een speciale en beveiligde bergingsinstallatie, voor een periode die veel langer zal duren dan het bijna volledige verval van de radioactiviteit, en na een effectbeoordeling die door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) gevalideerd wordt."
"Het volledige proces voor het versnijden, afvoeren en bergen van de betonblokken zal trouwens van nabij worden gevolgd door het FANC. De niet-geactiveerde betonblokken, die ongeveer 9000 ton vertegenwoordigen, kunnen in een andere sector worden gevaloriseerd, zoals de wegenbouw.”
“Het volledige proces voor het versnijden, afvoeren en bergen van de betonblokken zal van nabij worden gevolgd door het FANC.”
Michel Gaelens, NIRAS
